تنظیم خانواده

تنظیم خانواده یا فاصله بین ولادت ها یک تصمیم ارادی و اگاهانه ست که به زوجین فرصت می دهد تا تعداد فرزندان و فاصله میان اطفال خویش را پلان گذاری نماید.

هدف از تنظیم خانواده جلوگیری از ولادت ها نبوده بلکه رعایت یک فاصله زمانی  حداقل سه سال میان ولادت می باشد.

تنظیم خانواده در اسلام از جایگاه خاصی برخوردار ست که آیات و  احادیث زیادیمتعدد در باره آن ذکر شده و از نگاه طبابت تنظیم خانواده  باعث کاهش 30 فیصد مرگ و میر مادران و 10 فیصد مرگ اطفال می شود هم چنان یکی از موثرترین راه های سرمایه گذاری بشری برای کمک به صحت و بهبود زندگی مادران،  اطفال و جامعه است.

فواید وقفه بین ولادت ها:

1. کاهش مرگ و میر از طریق جلوگیری از خونریزی های زمان ولادت و بعد از ولادت، کمخونی شدید و انتانات؛
2. کاهش مرگ و میر اطفال با بهبود چانس بقاء نوزادان و اطفال کمتر از 5 سال از باعث کاهش خطر ولادت اطفال با وزن کم و سوء تغذی؛
3. جلوگیری از مصاب شدن به انتانات مقاربی جنسی بشمول HIV/ ایدز؛
4. بهبود مراقبت اطفال و به اساس آن بهبود انکشاف طفل؛
5. بهبود وضعیت اقتصادی؛
6. کاهش فشارهای روحی.

روش های فاصله دهی میان ولادت ها

این روش دو نوع می باشد:

1. موقتی

1. کیمیاوی( تابلیت های خالص پروجسترون، تابلیت های متخلط، IUD، شکل زرقی  و امپلنت)؛
2. فزیکی( کاندوم)؛
3. طبیعی.

• دایمی:

1. Vasectomy (توسط عملیه جراحی انجام می شود)؛
۲. Tube Ligation (توسط عملیه جراحی انجام می شود).

مواد کیمیاوی که در تنظیم خانواده استفاده می شود:

تابلیت های فمی مختلط یا COC

این تابلیت ها هورمونی بوده که حاوی دو نوع هورمون بنام های استروجن و پروجسترون یاد می گردند.

یک پاکت از این تابلیت دارای 28 تابلیت بوده که 21 عدد اولی آن حاوی هورمون ها و 7 عدد آن حاوی آهن می باشد.

مکانیزم تاثیر

1. از آزاد شدن تخمه از تخمدان جلوگیری می کند؛
2. ضخم نمودن مخاط گردن رحم که دخول اسپرم ها را به رحم مشکل می سازد؛
3. مختل ساختن اندومتریم رحم و بدین ترتیب آنرا برای حمل گرفتن نامساعد می سازد.

موثریت

در صورت  استفاده از این  تابلیت ها می توان از 91 در صد بارداری جلوگیری کرد.

مزایا

1. برای اکثر خانم ها مصئون است؛
2. استفاده آن آسان است؛
3. برگشت پذیر اند ( درصورت خانم بخواهد حمل بی گیرد، فقط کافی است استفاده از تابلیت را قطع کند).

فواید

1. دوره قاعدگی را برای 28 روز تنظیم داده و دردها و خونریزی های دوره قاعدگی را کاهش داده و سبب جلوگیری از کم خونی نزد خانم ها می شود؛
2. کاهش امراض التهابی حوصلی؛
3. کاهش خطر حمل خارج رحمی یا Ectopic pregnancy
4. جلوگیری از سرطان های رحم و تخمدان و هم چنان کیست  های تخمدان؛
5. جلوگیری از تومورهای سلیم ثدیه؛
6. کاهش دانه های وجهه(جوانی دانه).

محدویت ها

1. باید هر روز استفاده کند؛
2. برای مادران شیرده که طفل شان از شش ماه کمتر عمر دارد، مناسب نمی باشد زیرا امکان دارد مقدار شیر مادر را کاهش بدهد؛
3. موثریت آن در خانم های که ادویه های توبرکلوز و اختلاج را میگرند، پایین می باشد.

عوارض جانبی

عوارض ذیل خفیف بوده که در سه ماه اول بوجود می اید و معمولا با مصرف ادویه برطرف می شود:

1. قطع عادت ماهوار و خونریزی غیر منظم؛
2. دلبدی و سردردی؛
3. فشار بلند خون؛
4. وزن گرفتن؛
5. حساس بودن ثدیه ها؛
6. گنگسیت.

تابلیت های خالص پروجسترون POP

این نوع از تابلیت ها حاوی پروجسترون می باشد که در صورت استفاده از آن می توان 96 درصد مانع اخذ حمل نزد خانم شود.

امکان دارد نزد خانم هایکه بصورت مکرر ازین نوع تابلیت ها استفاده می کند لکه های خون مهبلی و عادت ماهوار نامنظم داشته باشد ولی این اعوارض جانبی نزد خانم های شیرده معمول می باشد و قابل تشویش نیست.

میکانیزم تاثیر

1. تبیض را نهی می کند؛
2. مخاط عنق رحم را ضخیم ساخته و از دخول اسپرم به رحم جلوگیری می کند؛
3. طبقه اندومتر رحم را نازک ساخته که برای حاملگی مساعد نمی باشد.

مزایا

1. تاثیر سریع دارد و برگشت پذیر است؛
2. یک انتخاب خوب  برای خانم های شیرده است؛
3. خونریزی و دوام عادت را کاهش می دهد که در این حالت مانع ایجاد کمخونی نزد خانم ها می شود.

فواید

1. درد های دوره قاعدگی را کاهش میدهد؛
2. وقوع امراض التهابی حوصلی را نزد خانم ها کاهش میدهد؛
3. کاهش خطر حمل خارج رحمی؛
4. محافظ از سرطان            Endometrium رحم.

عوارض جانبی

1. قطع شدن و نامنظم شدن عادت ماهوار، دیدن لکه های خون و یا امینوری؛
2. خونریزی دوامدار (اضافه از روزهای نارمل) در ماه اول استعمال؛
3. خونریزی های غیرمنظم و دیدن لکه های خون در جریان 3 الی 6 ماه اول؛
4. سردردی و گنگسیت؛
5. حساسیت و ناراحتی در ثدیه ها.

در صورتیکه دوا فراموش می شود چه باید کرد؟

1. اگر یک تابلیت فراموش شده و کمتر از 3 ساعت گذشته است، هر چی زودتر آنرا گرفته و تابلیت بعدی را در وقت معمول بگیرد؛
2. اگر تابلیت را فراموش شده و اضافه از سه ساعت یا یک روز گذشته است هر چی زودتر آنرا گرفته و تابلیت بعدی را در وقت معمول آن بگیرد. برای 48 ساعت آینده از کاندوم نیز استفاده کنید؛
3. اگر اضافه از یک روز گذشته باشد، اخذ یک تابلیت روزانه را ادامه داده و برعلاوه برای 48 ساعت از کاندوم نیز استفاده گردد.

پیچکاری دیپومدروکسی پروجسترون اسیتیت یا DMPA

مقدار این پیچکاری 150 ملی گرام پروجسترون بوده که هر سه ماه بعد در عضله زرق می شود.

فواید

1. درصورت زرق نمودن منظم موثریت آن 94 درصد می باشد؛
2. برای مادران شیرده مناسب بوده و اختلال در شیردهی را ایجاد نمی کند؛
3. از سرطان اندومیتر رحم جلوگیری می کند؛
4. از حمل خارج رحمی جلوگیری می کند؛
5. برگشت پذیر است؛
6. درد های دوره قاعده گی را کاهش می دهد؛
7. واقعات امراض التهابی حوصلی را کاهش می دهد؛
8. خونریزی عادت ماهوار را کم کرده و باعث مانع کمخونی نزد خانم ها می شود.

محدویت های روش زرقی

1. در صورت تطبیق DMPA ضرورت است تا هر سه ماه بعد به کارکن صحی تماس بی گیرد؛
2. زرق آن باید توسط فرد مسلکی صورت بی گیرد؛
3. خونریزی های غیرمنظم مهبلی امکان دارد رخ دهد که مضر نمی باشد ولی نزد خانم آزار دهنده می باشد؛
4. بازگشت موخر باروری( حداوسط 4 ماه)؛
5. ازدیاد وزن؛
6. حساسیت ثدیه ها.

عوارض جانبی روش زرقی

1. قطع شدن عادت ماهوار معمولا بعد از 2 یا 3 زرق؛
2. خونریزی های دوامدار(اضافه تر از حد معمول) مخصوصا در ماه اول استعمال؛
3. خونریزی های غیر منظم و دیدن لکه های خون در جریان 3 الی 6 ماه اول؛
4. برگشت موخر؛
5. گرفتن وزن؛
6. سردردی و گنگسیت؛
7. حساسیت و ناراحتی ثدیه ها.

در کدام حالات نمی توان از این روش استفاده کرد؟

1. زردی و سرطان سینه؛
2. حاملگی وفشار بلند خون( بلند تر از 90/140)؛
3. مرض شکر و امراض قلبی؛
4. سردردی(نیم سری) که در سن بالاتر از 35 سال باشد.

کاندم

یک پوش است که از رابر خام ساخته شده، در وقت مقاربت جنسی از آن استفاده می شود و به احتیاط بعد از مقاربت جنسی کشیده می شود و از انزال در داخل مهبل جلوگیری نموده بدینصورت از حاملگی و انتانات که توسط مقاربت جنسی انتقال می کنند، بشمول مرض ایدز جلوگیری می کند.

میکانیزم تاثیر

کاندوم حاملگی را از طریق ایجاد یک مانع جلوگیری می کند، طوریکه این مانع از داخل شدن سپرم ها به مهبل جلوگیری نموده و از القاح تخمه وقایه می کند. موثریت آن 81 در صد می باشد.

مزایا استفاده از کاندم

1. استعمال آن اسان است؛
2. روش کمکی برای سایر روش ها می تواند باشد؛
3. به آسانی و در همه جا قابل دستیابی می باشد؛
4. یک روش قابل کنترول و برگشت پذیر می باشد؛
5. اشتراک مرد در جلوگیری از حمل.

فواید صحی استفاده از کاندوم

1. با جلوگیری  از  انتقال انتانات مقاربتی از وقوع سرطان عنق رحم محافطه می کند؛
2. در مقابل انتانات مقاربتی HIV/AIDS و پیامدهای آن محافظت می کند.
   
   

طریقه استفاده از کاندوم

1. قبل از استفاده بصورت دقیق چک شود تا سوراخ نباشد؛
2. با احتیاط بسته آنرا باز نموده قسمی که کاندوم پاره نگردد؛
3. قبل از استفاده کاندم آن را باز ننمایید؛
4. به قضیب مرد عین مقاربت جنسی گذاشته می شود؛
5. بعد از استفاده گره زده می شود و دور انداخته می شود؛
6. در ختم مقاربت اعضای تناسلی شستشو گردد.

کی ها می توانند از کاندوم استفاده کند؟

کاندوم برای تمام اشخاص که می خواهند وقفه بین ولادت ها را مراعات نماید و همچنان میخواهند در مقابل امراض مقاربتی وقایه نمایند قابل استفاده است.

نکته: مضاد استطباب ندارد.

IUD (Intra Uterine Device)

IUD وسیله است مانند حرف T می باشد که در داخل جوف رحم توسط داکتر ورزیده در کلینیک دیوان بیگی گذاشته می شود

انواع ای یو دی

1. ای یو دی هورمونی: ماده ای بنام پروجستین را ترشح می کند که مخاط ضخیمی در دهانه رحم ایجاد می کند که غیر قابل نفوذ برای سپرم می شود.
2. ای یو دی مسی: با آزاد کردن آیون های مس مانع لقاح تخمک و سپرم می شود.

 فواید ای یو دی در جلوگیری از حمل

1. فورا موثر است؛
2. روش طویل المدت است ( الی 10 سال محافظه می دهد با نوع Copper T 380 A)؛
3. مقاربت جنسی را مختل نمی کند؛
4. بعد از دور نمودن برگشت فوری به حاملگی نزد خانم ایجاد می شود؛
5. به شیردهی تاثیر نمی نماید.

محدودیت ها

1. به شخص ورزیده ضرورت دارد تا آنرا تطبیق نماید یا بیرون کند؛
2. توسط خانم هایکه مصاب به انتانات مقاربتی اند و یا همسران شان که مصاب به امراض مذکور اند، استفاده شده نمی تواند؛
3. ارزیابی تار بعد از هر دوره قاعده گی ضرور است.

عوارض جانبی

اول: عوارض جانبی معمولی

1. در هفته اول: دردهای خفیف، خونریزیی یا لکه دار شدن؛
2. در ماه های اول: دوره های دوامدار با خونریزی زیاد، ازدیاد درد بطنی در جریان قاعدگی، خونریزی یا لکه دار شدن در بین دو دوره قاعده گی و خروج ( قسمی یا مکمل) Copper T؛

دوم: عوارض جانبی غیر معمولی و اختلاطات

1. دوام عوارض جانبی در ماه اول؛
2. کم خونی و تثقب رحم؛
3. گم کار کردن و مقدار ناچیزی ازدیاد انتانات حوصله؛
4. اخراج خودبخودی/شکایت همسر در باره احساس نمودن تار.

سوال: کی ها می تواند از IUD استفاده کند؟

1. تمام خانم های که در سن باروری باشد میتوانند از آن استفاده نمایند؛
2. یک روش جلوگیری برای مدت دراز می خواهد؛
3. خانم های که شیر ده باشد؛
4. خانمهای که در حالت بعد از سقط قرار داشته باشند؛
5. خانم های که نتوانند به خاطر جلوگیری هر روز یک تابلیت استفاده کنند؛
6. خانم های که ترجیح می دهند تا میتود هورمونی را استفاده ننمایند ویا اینکه آنرا استفاده نمایند.

کدام دسته از خانم ها نمی توانند از این روش استفاده کنند؟

1. حامله باشد یا حتی مشکوک به حاملگی باشد؛
2. خونریزی مهبلی نامعلوم الی زمانیکه علت آن مشخص یا مشکلات جدی تداوی شوند؛
3. اکنون یا در اواخیر مصاب به مرض التهاب حوصله شده باشند؛
4. خانم هایکه تازه عروسی کرده باشند و هنوز فرزند نداشته باشند؛
5. توبرکلوز حوصلی داشته باشند؛
6. سرطان مجرای تناسلی داشته باشند.

IUD را چی وقت باید تطبیق نمود؟

• زمانیکه خانم مطمین باشد که حامله نیست؛
• در روز 1 الی 7 عادت ماهوار؛
• بعد از ولادت(فورا بعد از ولادت، در 48 ساعت اول بعد از ولادت یا 4 الی 6 هفته بعد از استعمال LAM)؛
• بعد از سقط(فورا یا در 7 روز اول بعد از سقط) که هیچ شواهدی از انتانات حوصلی موجود نباشد.

علایم خطر برای استفاده گننده گان IUD

در صورت مشاهده هر یکی از مشکلات فوق به داکتر مربوط خویش به تماس شوید یا اینکه به کلینیک دیوان بیگی مراجعه کنید:

1. تاخیر در عادت ماهوار با اعراض حاملگی (دلبدی، حساس بودن سینه ها و غیره…)؛
2. درد بطنی مزمن یا بشکل کرمپ قسمت پایان بطن، بخصوص اگر با احساس مریض بودن، تب و خنک یکجا باشد؛
3. تارها گم شده باشند یا نوک پلاستیکی IUD می تواند حین چک نمودن تارها بیفتد؛

امپلنت یا کپسول

امپلنت یا کپسول میله های پلاستکی اند که به اندازه چوبک گوگرد می باشد؛ این میله پروجسترون را نزد خانم ها آزاد کرده که باعث ضخیم شدن عنق(گردن) رحم شده و دوران عادت ماهوار را متخل کرده که این عمل مانع از آزاد شدن تخمه از تخمدان ها می شود.

انواع امپلنت

نوع اول Jadelle؛ دو میله می باشد و برای 5 سال موثریت دارد؛

نوع دوم implanon_ یک میله می باشد که برای سه سال موثریت دارد؛

نوع سوم Sino-implant- دو میله می باشد و برای 4 سال موثریت دارد؛

نوع چهارم Norplant- دارای شش کپسول بود و برای 5 سال موثریت دارد. امپلنت ها به طور عموم 99-98 فیصد موثریت دارد.

بعد از کشیدن امپلنت نزد خانم به حالت عادی بارداری یا حاملگی رخ داده و استفاده از امپلنت برگشت پذیر بوده و حمل را نزد خانم ها به تعویق نمی اندازد.

امپلنت در کدام قسمت از بدن گذاشته می شود؟

این وسیله در کلینیک دیوان بیگی توسط تیم مسلکی و مجرب با مراعات نموده شرایط سپسی و انتی سپسی در یک جراحی صغیره در تحت باز نظر به تصویر ذیل جابجا می شود

عوارض جانبی

موارد ذیل توسط استعمال کننده گان گزارش شده:

1. تغیر شکل خونریزی؛
2. خونریزی کمتر در روزهای کمتر؛
3. غیر منظم شدن خونریزی عادت ماهوار؛
4. عدم موجودیت خونریزی عادت ماهوار.

اختلاطات

1. بوجود آمدن انتان در محل تطبیق( اکثر انتانات در مدت دو ماه بعد از غرس واقع می شود)؛
2. هرگاه این میله توسط افراد غیر مسلکی غرس شود کشیدن آن مشکل خواهد بود؛
3. امکان دارد بعد از 4 ماه بعد از غرس به صورت خودبخودی بیرون شود.

کدام طبقه  از خانم ها می تواند از امپلنت استفاده کند؟

از این وسیله تمام خانم ها می تواند استفاده کند مخصوصا در موارد ذیل:

1. در هر سنی که باشند، بشمول نوجوانی و زنان بیشتر از 40 سالگی؛
2. زنان که سقط کرده باشد یا حمل خارج رحمی داشته باشند؛
3. خانم های که به طفل خود شیر می دهد؛
4. خانم های که در حال حاضر یا در گذشته مصاب به کمخونی باشند؛
5. خانم های که مصاب به Varicose vein باشند.

قابل یادآوری است که کلینیک دیوان بیگی تمام روش های جلوگیری ذکر شده را با مشوره و تحت نظر متخصص نسایی ولادی برای هم وطنان عزیز با مناسب ترین قیمت ارایه می نمایند.

ماخذ

1. www.Drshivamadani.com
2. www.asmo.org.com
3. www.beytoote.com